Στις περισσότερες από τις τέσσερεις δεκαετίες που μελετάμε το θέμα της βίας έχουμε βρει ότι ο εκάστοτε δράστης θέλει να πάρει από το θύμα του τέσσερα βασικά πράγματα:
- Εξουσία
- Υπάρχοντα
- Σώμα
- Ζωή
Εξουσία – Στη περίπτωση της διαπροσωπικής βίας, ο δράστης έχει σκοπό σε πρώτη φάση να εξουσιάσει το θύμα του (με βιαιοπραγία σε μορφή ξυλοδαρμού ή πράξη διορθωτικής βίας), ώστε στη δεύτερη φάση να πάρει αυτό που θέλει. Μπορεί να προκύπτει από κάποια αρρωστημένη ικανοποίηση να ΕΛΕΓΞΕΙ το θύμα του. Ίσως πάλι να θέλει να ανακτήσει την «χαμένη» αξιοπρέπειά του, θεωρώντας, δίκαια ή άδικα, ότι το θύμα τον κακομεταχειρίστηκε (λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς, λεκτικού διαπληκτισμού ή άγαρμπης μεταχείρισης).
Στην περίπτωση της εγκληματικής βίας, έχει σκοπό και πάλι να εξουσιάσει (με βιαιοπραγία σε μορφή βίας κυριότητας/επικράτησης) ώστε να υποτάξει το θύμα του σε πρώτη φάση για να πάρει αυτό που θέλει σε δεύτερη (μέσω ληστείας, βιασμού ή δολοφονίας).
Υπάρχοντα – Τα υπάρχοντα ενός ανθρώπου είναι όσα υλικά αγαθά έχει επάνω του εκείνη την στιγμή ή στον τόπο κατοικίας ή εργασίας του. Η απόκτηση αυτών των ειδών αποτελεί τον απώτερο σκοπό του δράστη που είναι το υλικό κέρδος. Αφαιρώντας από πάνω μας ή από το σπιτικό μας όσα υλικά αγαθά έχουν αξία, αφαιρούμε από τον δράστη το κίνητρο να μας επιτεθεί ασκώντας βία. Ταυτόχρονα, αυξάνοντας τα μέτρα ασφάλειας στην επιχείρησή μας και στην κατοικία μας, προσθέτουμε εμπόδια στον εκάστοτε κλέφτη ή ληστή να λάβει δράση.
Σώμα – Ο βιασμός είναι το πιο γρήγορα αυξανόμενο έγκλημα σε πολλές χώρες του κόσμου. Δύο πράγματα έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής που μειώνουν αυτή τη τάση σημαντικά. Το κυριότερο είναι η κοινωνική μόρφωση των ανθρώπων στο ευαίσθητο αυτό θέμα και, το δεύτερο, είναι η σοβαρή προσπάθεια εκμάθησης αυτοάμυνας από τα εν δυνάμει θύματα σε αξιόπιστη σχολή ή οργάνωση του είδους.
Στην πρώτη περίπτωση σημαντικό είναι η μόρφωση αυτή να γίνει σε νεαρή ηλικία. Και στην δεύτερη, η εκμάθηση αυτοάμυνας πρέπει να γίνει από ανθρώπους που δεν ασχολούνται μόνο με τις τεχνικές (π.χ. το πώς να κτυπάς) όσο με την αποφυγή και αποτροπή μιας βίαιης κατάστασης που μπορεί να εξελιχθεί σε βιασμό.
Ζωή – Η πιο επικίνδυνη κατάσταση είναι αυτή κατά την οποία απειλείται η ζωή, για αυτονόητους λόγους. Το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι μια καθημερινή κατάσταση ήπιου διαπροσωπικού διαπληκτισμού που έχει πυροδοτήσει το χαμηλότερο επίπεδο βίας μπορεί να κλιμακωθεί ταχύτατα σε ακραία βία με κατάληξη την αφαίρεση της ζωής. Και αυτό αφορά απλούς πολίτες οι οποίοι κατά τα άλλα δεν είχαν ποτέ σκοπό να φθάσουν ως εκεί.
Σε επίπεδο εγκληματικής βίας ο εκάστοτε εγκληματίας είναι ικανός, με το που διαισθανθεί κάποια διστακτικότητα ή μικρή αντίσταση στην εξουσία του, να πράξη με ακραία βία ή οποία μπορεί να είναι και θανατηφόρα. Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις μπορεί να μην επιχειρήσει καν να εξουσιάσει το θύμα του αλλά να προβεί απ’ ευθείας σε αφαίρεση της ζωής.
Η εγκληματική βία έχει επίσης μεγαλύτερες πιθανότητες να ασκηθεί μεταξύ εγκληματικών και κακοποιών στοιχείων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο απλός πολίτης μπορεί να την «γλιτώσει». Εξάλλου, εγκλήματα διαπράττονται από εγκληματίες προς απλούς και ανεκπαίδευτους πολίτες με μεγαλύτερη ευκολία απ’ ότι σε άλλους σκληρούς εγκληματίες.
Το εύκολο θύμα είναι αυτό που ψάχνει ο εγκληματίας. Με το που εντοπίσει ένα άτομο ικανό να αντισταθεί, το απορρίπτει αμέσως, επιλέγοντας ευκολότερη λεία. Η αυτοπροστασία και η αυτοάμυνα είναι δεξιότητες που ο κάθε πολίτης πρέπει να λάβει για την δική του ασφάλεια και για την ασφάλεια όσων προστατεύει. Σε αυτό μπορεί να βοηθήσει μόνο μια πολύ σοβαρή και υπεύθυνη εκπαίδευση που θα καλύψει όλο το υπόβαθρο του θέματος.