Η ψυχολογία της αυτοάμυνας είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και ελάχιστοι άνθρωποι την κατέχουν πραγματικά.
Γιατί ισχύει αυτό και τί ακριβώς δεν αντιλαμβάνονται;
Η ψυχολογία της αυτοάμυνας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την διαδικασία σκέψης και τα κίνητρα του θύτη (ή αλλιώς, του άρπαγα).
Θα αναπτύξουμε εδώ τον τρόπο με τον οποίο μπορείτε να επηρεάσετε την σκέψη του και να αφαιρέσετε τις ευκαιρίες του. Αυτό γίνεται με 2 τρόπους. Εμφανώς, ώστε να είναι εύκολα αντιληπτό ή ευφυώς και με «λεπτούς» χειρισμούς, χωρίς να καταλάβει κανείς τί κάνετε.
Μιλάμε επίσης ειδικά για τον έλεγχο φόβου και τη διαχείριση απειλών. Η επιτυχία σας σε αυτούς τους δύο τομείς καθορίζεται από την γνώση σας ότι υπάρχουν. Πρέπει να εκπαιδεύσετε τις ψυχολογικές σας ικανότητες, καθώς και τις φυσικές σας τεχνικές και δεξιότητες.
Συζητώντας για την ψυχολογία της αυτοάμυνας, θα ασχοληθούμε πρώτα με το ΜΕΓΑ θέμα που όλοι βιώνουν, αλλά λίγοι παραδέχονται.
Τον ΦΟΒΟ.
Ο ρόλος του φόβου στην Ψυχολογία της Αυτοάμυνας
Θα ακούσετε τους ανθρώπους να σας λένε να «…νικήσετε τον φόβο σας…», «…να ελέγξετε τον φόβο σας…» και «…να εξαλείψετε τον φόβο σας…» ή οτιδήποτε άλλο που προτείνουν για να ανακουφίσει την παρουσία του φόβου.
Το αστείο είναι ότι το προτείνουν…, αλλά δεν δίνουν ποτέ και τις ακριβής οδηγίες για το ΠΩΣ να φθάσει κανείς εκεί, για να μην αναφέρουμε και την πανταχού έλλειψη πρότασης λύσης. Συχνά, για να ακούγονται οι διάφοροι δάσκαλοι πολεμικών τεχνών σοφοί, αναφέρουν αόριστες «αμπελοφιλοσοφικές» ιστορίες περί της πάταξης του φόβου. Αυτές όμως, δεν αποτελούν επιστημονικές μεθόδους και λύσεις. Πρακτικά, αν είναι να μπείτε στην διαδικασία να μάθετε πώς να χειρίζεστε το θέμα του φόβου, μόνο η επιστημονική δίοδο είναι τεκμηριωμένη.
ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ!
Γιατί;
Με απλά λόγια, ο φόβος είναι ένα όνομα που δίνεται σε μια αυτόματη φυσιολογική αντίδραση. Κάποιοι αποκαλούν την αντίδραση «Μάχη ή Φυγή» (fight or flight), κάποιοι την αποκαλούν μηχανισμό επιβίωσης, άλλοι την αποκαλούν αδρεναλίνη. Όμως, οι περισσότεροι την αποκαλούν ΦΟΒΟ. Ό, τι και να την ονομάζετε, εξακολουθεί να αναφέρεται στα συμπτώματα που εμφανίζει το σώμα σας ενώ βιώνει ερεθίσματα «ΦΟΒΟΥ».
Είναι σχεδόν αδύνατο να ελέγξουμε αυτή τη φυσιολογική αντίδραση. Αλλά, μπορούμε να κάνουμε πράγματα για να «θωρακίσουμε» ή αν θέλετε, να «απευαισθητοποιήσουμε» τους παράγοντες ενεργοποίησης του. Και μπορούμε να λάβουμε μέτρα ώστε να χρησιμοποιήσουμε την αντίδραση φόβου προς όφελός μας.
Τι εννοούμε…
Κατ’ αρχάς, μπορούμε να προσπαθήσουμε να «απευαισθητοποιήσουμε» τη «σκανδάλη» του φόβου έτσι ώστε να ενεργοποιηθεί σε υψηλότερα επίπεδα απειλής και κινδύνου. Αυτό δεν είναι το ίδιο με την εξάλειψη του φόβου. Προσπαθούμε απλώς να «θωρακίσουμε» τον εαυτό μας ώστε να δαμάσουμε σε μεγαλύτερο βαθμό την ακούσια αντίδραση μας μέχρι την τελευταία δυνατή στιγμή.
Πώς γίνετε αυτό;
Είναι απλό, αλλά όχι εύκολο. Ειδικά αν ΔΕΝ είστε ΠΡΟΘΥΜΟΙ να ΥΠΟΣΤΕΙΤΕ τη ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ή αν δεν αντιμετωπίζετε αρκετά σοβαρά το θέμα της αυτοάμυνας.
Αν η αυτοάμυνα και όσα συνεπάγεται αποτελούν χόμπι, το πιθανότερο είναι να ΜΗ θέλετε να ασχοληθείτε σε τέτοιο βαθμό με το θέμα. Πολλοί το αποφεύγουν γιατί φοβούνται όσα θα ανακαλύψουν για τον εαυτό τους, προτιμώντας τη «ασφαλή» δίοδο της φαντασίωσης. Είναι απείρως πιο ψυχολογικά εφησυχαστικό να νομίζει ότι ΜΠΟΡΕΙ κανείς να αντιμετωπίσει την βία, παρά να γνωρίζει με σιγουριά ότι το μόνο που μπορεί πραγματικά να κάνει, είναι να προετοιμαστεί όσο καλύτερα μπορεί.
Καταλαβαίνουμε αυτήν την αντιμετώπιση διότι λίγοι είναι οι άνθρωποι που έχουν καθημερινή επαφή με τη βία. Οι υπόλοιποι δεν το θεωρούν τόσο σημαντικό ώστε να δοκιμαστούν σε τέτοιο βαθμό. Αλλά εδώ το σωστό ερώτημα είναι, «Αν σου τύχει…;»
Η Ψυχολογία της Αυτοάμυνας με ρεαλισμό
Πρέπει να συμμετέχετε σε ελεγχόμενα σενάρια που προκαλούν φόβο. Έστω και τεχνητή φυσιοψυχολογική πίεση.
Στην αρένα της αυτοάμυνας, αυτό σημαίνει να συμμετέχετε σε μαθήματα που εκπαιδεύουν με ρεαλιστικές προπονήσεις. Με ΡΟΛΟΥΣ, ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΕΙΣ και ΣΕΝΑΡΙΑ. Πρέπει να αναπαραχθούν οι συναισθηματικές εμπειρίες των συνθηκών μιας διαμάχης, καθώς και των φυσικών συνθηκών των. Πρέπει να προκληθεί ΑΓΧΟΣ.
Καθόλου βολικό και αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός. Να μάθετε να λειτουργείτε υπό συνθήκες άβολες.
Ένα παράδειγμα θα ήταν αν ασκείτε άμυνες ενάντια σε άγαρμπη ή ακόμη και άγρια αρπαγή στα χέρια, τον ρουχισμό ή στο λαιμό και τα μαλλιά. Μην στέκεστε εκεί σαν παγοκολόνα περιμένοντας τον «αντίπαλο» να σας αρπάξει από καθορισμένη γωνία, σε συγκεκριμένο σημείο, με καθορισμένο τρόπο, σε καθορισμένη στιγμή, με καθορισμένη δύναμη, με… καταλαβαίνετε…
Το ίδιο ακριβώς ισχύει για κτυπήματα, πάλη στα όρθια και στο έδαφος κτλ…
Σκοπός δεν είναι να μπορείτε με ευκολία να αντιμετωπίσετε την «επίθεση» βγαίνοντας νικητής/τρια κάθε φορά. Αυτό απλά εκπαιδεύει σε μια τεχνική ΧΩΡΙΣ συναισθηματικό περιεχόμενο και ρεαλισμό. Δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα ρεαλιστικά.
Τέτοια βολική εκπαίδευση δημιουργεί το υπέρτατο ΘΥΜΑ.
Θεωρητικά Υπερ-ικανός Μόνιμα Αδοκίμαστος.
Αντ’ αυτού, προσπαθήστε να προσομοιώσετε ΌΛΟ το σενάριο επίθεσης πειστικά.
Αν εκεί που πηγαίνετε και κάνετε προπόνηση δεν ενθαρρύνουν τον ρεαλισμό με Ρόλους, Προσομοιώσεις και Σενάρια…,
ΔΕΝ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑ!
Σε μια τέτοια προπόνηση, πρέπει να περιμένετε ότι ο «θύτης» (ο επιτιθέμενος συνασκούμενός σας) θα σας ΑΡΠΑΞΕΙ με άγριο τρόπο, θα σας φωνάζει, θα σας βρίζει, θα σας χειραγωγεί για να αισθανθείτε (έστω και λίγο) την πραγματική δυναμική μιας επίθεσης.
Ακούγετε λίγο τρομακτικό και αρχικά είναι.
Πρόκειται για μοναδική προπονητική εμπειρία. Να θυμάστε ότι όλο αυτό είναι ΘΕΑΤΡΟ. Ρεαλιστικό αν γίνει σωστά και, διδακτικό όσο δεν μπορεί να φανταστεί κανείς, αλλά ουσιαστικά θέατρο. Είναι σχεδιασμένο να σας σκληραγωγήσει ψυχολογικά και να σας προετοιμάσει διδάσκοντας σας τι να προσέχετε. Μέσα από αυτό το ρεαλισμό, μπορεί να βιώσετε «περίεργα» συναισθήματα. Δεν πρέπει ούτε για μία στιγμή να παρεξηγηθείτε, αλλά να απαντήσετε ή και να αντιδράσετε!
Οτιδήποτε γίνεται, είναι για να αισθάνεστε (έστω για λίγο και τεχνητά) την ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ.
Αφού αντενεργήσετε, θα δείτε μια δραστική διαφορά στην απόδοσή σας όταν ρέει η αδρεναλίνη σας. Και μάλιστα, όσο περισσότερο συμμετέχετε σε τέτοιου είδους ασκήσεις, τόσο περισσότερο θα αισθάνεστε πραγματική ψυχολογική ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ κάθε φορά που τελειώνετε το όποιο σενάριο.
Όσο περισσότερη έκθεση έχετε σε ΑΥΤΟΝ τον τρόπο εκπαίδευσης, τόσο περισσότερο θα ΣΥΝΗΘΙΣΕΤΕ τα αρνητικά και ανεξέλεγκτα συναισθήματα που σας παγώνουν και σας «σακατεύουν». Όμως, ταυτόχρονα, τόσο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ θα είναι και η ΑΝΟΧΗ σας, όπως και ο ΕΛΕΓΧΟΣ σας στα ερεθίσματα του φόβου. Και τελικά, τόσο περισσότερο θα γνωρίζετε ότι ΜΠΟΡΕΙΤΕ να αντιμετωπίσετε την βία.
Το ΤΙ και ΠΩΣ διδάσκονται ενήλικες και ειδικά οι γυναίκες και τα παιδιά σε μαθήματα αυτοάμυνας στους διάφορους συλλόγους πολεμικών τεχνών, δεν παρομοιάζει καθόλου την πραγματικότητα που πρόκειται να αντιμετωπίσουν. Βέβαια, οι φίλοι, φιλενάδες και γονείς εντυπωσιάζονται και ικανοποιούνται έχοντας την ευκαιρία να καυχώνται ότι το καμάρι τους ξέρει αυτοάμυνα. Λίγος χρόνος στο youtube μπορεί να τους σοκάρει για το πόσο άγρια είναι στην πραγματικότητα η βία του δρόμου. Η δε ένοπλη βία, ολέθρια!
Αυτός ο τρόπος εκπαίδευσης, μπορεί να κάνει θαύματα για να αυξήσει την ανοχή σας. Η πραγματική του ομορφιά είναι να σας δείξει πώς να κάνετε το φόβο να λειτουργεί υπέρ σας. (Η ψυχολογία της σύγκρουσης)
Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τις επιπτώσεις του φόβου. Ορισμένα από αυτά τα αποτελέσματα περιλαμβάνουν:
- Αυξημένο καρδιακό ρυθμό
- Αυξημένο ρυθμό αναπνοής
- Μυϊκές συσπάσεις
- Όραση σήραγγας (tunnel vision)
- Ακουστικό αποκλεισμό (auditory exclusion)
Ο φόβος μπορεί να σας προκαλέσει το πάγωμα στη χειρότερη δυνατή στιγμή. Αυτές οι επιδράσεις προκαλούνται από την απελευθέρωση της αδρεναλίνης στο σύστημά σας. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ΔΕΝ μπορείτε να σταματήσετε αυτή τη διαδικασία ή τις επιπτώσεις της στο σώμα σας. Αυτό που ΜΠΟΡΕΙΤΕ να κάνετε, είναι να ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΤΕ αυτές τις επιδράσεις και, να προετοιμαστείτε ψυχολογικά και σωματικά, ώστε να ΜΗΝ παρεμποδίσουν την απόδοσή σας.
Η αδρεναλίνη είναι ένας από τους καλύτερους ενισχυτές απόδοσης που μπορείτε να έχετε. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι τόσο εξοικειωμένοι με τα αποτελέσματά της που την ερμηνεύουν ως ΦΟΒΟ και ΠΑΓΩΝΟΥΝ.
ΑΥΤΗ την επίδραση πρέπει να θεραπεύσει η εκπαίδευσή σας.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε ΠΟΤΕ συνέβη η αντίδραση φόβου και ΠΩΣ να διαχειριστείτε την ερμηνεία των αποτελεσμάτων, ώστε να τα βάλετε στη δούλεψή σας. Και πάλι, δεν μπορείτε να σταματήσετε ή να ελέγξετε την αντίδραση εντελώς. Αλλά, μπορείτε να την καθοδηγήσετε έτσι ώστε αντί να αποτελεί εμπόδιο, να είναι όφελος.
Χρειάζεται πολύ και έντονη πρακτική και επανάληψη, αλλά μπορεί να γίνει.
Μια άλλη ψυχολογική πτυχή που πρέπει να έχετε κατά νου, κυρίως για τον εαυτό σας, είναι το ΑΝΤΙΘΕΤΟ του ΦΟΒΟΥ.